Türkiye’de son yıllarda artan orman yangınlarıyla birlikte kızılçam ormanları kamuoyunda tartışma konusu olmaya devam ediyor. Yangını kolaylaştırdığı iddiasıyla eleştirilen Kızılçam (Pinus brutia) hakkında Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Ekonomisi Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Cantürk Gümüş; “Kızılçam ormanlarının yok edilmesi, doğal ve yaşamsal dengeyi, su kaynaklarını doğrudan tehdit eder” uyarısında bulunuyor.
Kızılçamın yangına dayanıklı yapısı ve 500-800 derece sıcaklıklarda içindeki tohumun sağlıklı kalmasını sağlayan kozalaklarının yüksek sıcaklıkla açılarak tohum saçması, yanan alanlarda doğal gençleşmeyi mümkün kılıyor. Bu özellik, Akdeniz ikliminin etkili olduğu ve yangınların yoğun çıktığı bölgelerde ekosistemin sürekliliği açısından kritik bir öneme sahip.
Ekonomik ve Toplumsal Önemi
Prof.Dr. Cantürk Gümüş, kızılçamın Türkiye ormanları içindeki rolünü şöyle aktarıyor: “Kızılçamlar, ülkemizdeki ormanların yaklaşık dörtte birini oluşturuyor ve 5,2 milyon hektarlık alana yayılmış durumda. Bu alanlarda 360 milyon metreküplük ağaç serveti bulunuyor ve her yıl yaklaşık 12 milyon m³ artıyor. Kızılçam, 40–60 yıl içinde kesim çağına ulaşırken, ladin, sedir ve diğer çam türlerinin bu olgunluğa gelmesi 100–120 yılı buluyor. Bu nedenle kızılçam, Türkiye’nin odun ihtiyacını karşılamada stratejik bir öneme sahip.”
Gümüş,“Kızılçam ormanlarının farklı kullanımlara açılması, uzun vadede ülkemizin odun arzında sıkıntılar yaratabilir. Bu durumda insanlar diğer orman alanlarına yöneleceği için, bu bölgeleri korumak da zorlaşır. Bu nedenle kızılçamların sağlıklı şekilde korunması, Türkiye ormanlarının sürdürülebilirliği açısından büyük önem taşıyor” diye ekliyor.
Tarım ve Yeraltı Suyu Açısından Önemi
Kuraklığa dayanıklı kızılçamlar, zorlu koşullarda hayatta kalarak toprağı korur, erozyonu önler ve milyonlarca canlıya yaşam alanı sağlar. Ormanlardaki kökler, doğal delikler ve toprağı kaplayan “ölü örtü” sayesinde yeraltı suyunun beslenmesini sağlar; böylece tarım için hayati önemdeki su kaynakları güvence altına alınır.
Ekosistem ve Oksijen Üretimi
Ormanlar, deniz ekosistemine de dolaylı katkı sunar. Toprak ve ormandan süzülen besinler planktonları besler; planktonlar ise deniz canlılarının temel besin kaynağıdır ve küresel oksijen üretiminin yarısından fazlasını sağlar. Böylece kızılçam ormanları hem tarım hem de yaşam için kritik bir sigorta işlevi görür.
Prof. Dr. Cantürk Gümüş, sözlerini şöyle tamamladı: “Kızılçamlar, yeraltı suyuna katkılarıyla tarım ve gıda güvenliğinin, planktonları besleyerek oksijen üretiminin ve dolayısıyla insan yaşamının sigortasıdır. Bu ormanlardan her bir dalın korunması, geleceğimizin güvence altına alınması demektir.”
