Nurcan CEYRAN
Türkiye’de son yıllarda 18 yaş altı çocukların karıştığı şiddet ve cinayet olaylarında kayda değer bir artış gözlemlenmektedir.
2025 yılı içinde belirlenmiş 60 vaka üzerinden konuşmak gerekirse; vakaların coğrafi dağılımını, kullanılan yöntemleri, mağdur ve fail profillerini ortaya koymak; bunların arkasındaki psikolojik ve sosyal dinamikleri uzman görüşleri ışığında analiz ederek önleyici öneriler sunmak, hem doğrulanmış hem de kısmen doğrulanmış/sosyal medya iddialarına dayanan vakaları ayırarak ele alırsak…
Olayların Türleri ve Genel Bulgular
Maalesef çok da iç açıcı değil…
Bıçaklı Kavga: En sık görülen olay türü. Vakalar çoğunlukla sokak, park ve okul çevresinde gerçekleşiyor; mağdur yaşları genellikle 14-17 aralığında. Örnek: Gaziantep Şehitkamil’de Eyüp Arıcı’nın parkta bıçaklı saldırı sonucu hayatını kaybetmesi.
Silahlı Saldırı: İstanbul ve Ankara merkezli vakalarda daha yaygın; fail profili genelde 14-17 yaşında.
Pompalı Tüfek Saldırısı: Daha az vaka fakat yüksek ölümcül; bazıları okul veya kamuya açık alanlarda meydana gelmiş.
Şehir Dağılımı
İstanbul en yüksek vaka sayısına sahip (15 vaka), ardından Gaziantep, Ankara ve İzmir öne çıkıyor. Diğer iller (Adana, Konya, Kayseri, Şanlıurfa vb.) da ciddi vaka bildirimi göstermiştir.
Mağdur ve Fail Profilleri
Mağdurlar: Genelde 14-20 yaş arası (çoğunluk lise çağında).
Failler: Çoğunluk 14-17 yaş arası; bazı vakalarda birden fazla fail/grup saldırısı söz konusu. Reşit olmayan faillerin isimleri basında çoğunlukla gizlenir; rapordaki yaş aralıkları haberlere dayanır.
Psikolojik Perspektifler ve Uzman Yorumları
Ergenlik Dönemi Dinamikleri: Ergenlik, kimlik inşasının, duygusal dalgalanmaların ve risk alma davranışlarının yoğun olduğu bir dönemdir. Bu dönemde kontrolsüz öfke patlamaları, tehdit algısı ve dürtü kontrolü eksikliği şiddet olaylarına zemin hazırlayabilir.
Akran Zorbalığı ve Sosyal Dışlanma: Sürekli zorbalığa maruz kalan ya da sosyal olarak dışlanmış hisseden gençler, intikam, güç gösterisi veya kabul görme arayışıyla şiddet eğilimine girebiliyor. Akran grupları içinde onay arama da şiddeti körüklüyor.
Travma Geçmişi ve Komplike Yas: Çocukluk travmaları, aile içi şiddet deneyimleri veya ciddi kayıplar, ergenlerde travma sonrası belirtiler, duygusal düzenleme bozuklukları ve saldırganlık riskini artırıyor. Uzmanlar, bu vakalarda sıklıkla geçmiş travma belirtilerine dikkat çekmekte.
Aile Yapısı, Ebeveyn İlgisi ve Sosyoekonomik Etkenler: İlgisiz ebeveynlik, aile içi çatışma, yoksulluk ve suç çevresi gibi faktörler, şiddet davranışının gelişimini destekleyebilir. Ebeveyn eğitimi ve aile destek programları bu noktada kritik görünmektedir.
Çevresel Kolaylıklar (Silaha Erişim vb.): Silahlı ve pompalı saldırılarda silah erişiminin kolaylığı, şiddetin sonuçlarını ağırlaştırmaktadır. Uzmanlar, silah kontrolü ve güvenliğinin önemini vurgulamakta. Bu durumda devlete büyük görevler düşüyor. Bireysel silahlanmanın önünün kesilemediği, ruhsatsız silah taşımanın yeterli cezai işleme tabi olmadığı bu ortamda, bu gençlerin yanlışa itilmesi tesadüf de sayılmıyor açıkçası…
Alınması Gereken Önlemler
Erken müdahale, okul tabanlı psikolojik hizmetlerin güçlendirilmesi
Ebeveyn/akran eğitim programları
Travma odaklı terapi erişiminin yaygınlaştırılması
Yerel adliye/okul iş birliği ile riskli gençlerin izlenmesi
Türkiye Genelinde Öne Çıkan Bazı Olaylar (60 Vaka)
Gaziantep / Şehitkamil / Park – 09.02.2025: Eyüp Arıcı, 17 yaşında, 3 çocuk tarafından bıçaklı saldırı sonucu öldürüldü. — Doğrulanmış
İstanbul / Bahçelievler – 06.03.2025: 16 yaşındaki Hüseyin Asil, tabanca ile silahlı saldırı sonucu hayatını kaybetti. — Doğrulanmış
İstanbul / Kadıköy / Sokak – 30.08.2025: 20 yaşındaki bir genç, 14 yaşındaki failin silahlı saldırısına uğradı; ölüm. — Kısmen doğrulanmış
İzmir / Ödemiş / Okul – 15.12.2025: Müdür Ayhan Kökmen, 16 yaşındaki lise öğrencisi tarafından pompalı tüfekle öldürüldü. — Doğrulanmış
Ankara / Pursaklar – 03.01.2025: 14 yaşındaki mağdur, 15 yaşındaki fail tarafından bıçaklı saldırıya uğradı ve yaşamını yitirdi. — Doğrulanmış
Tokat / Turhal – 25.02.2025: 17 yaşındaki çocuk, bıçaklı saldırı sonucu öldü. — Doğrulanmış
Adana / Kozan – 18.03.2025: Sevgili kavgası sırasında 17 yaşındaki bir çocuk, tabanca ile öldürüldü. — Doğrulanmış
Konya / Merkez – 12.04.2025: 13 yaşındaki mağdur, bıçaklı kavga sırasında öldü. — Doğrulanmış
Kayseri / Melikgazi – 08.05.2025: 15 yaşındaki mağdur, bıçaklı kavga sonucu hayatını kaybetti. — Doğrulanmış
Şanlıurfa / Eyyübiye / Okul – 22.06.2025: 14 yaşındaki çocuk, 16 yaşındaki fail tarafından pompalı saldırıya uğradı. — Kısmen doğrulanmış
2025 verilerine göre 18 yaş altı çocukların karıştığı ölümcül şiddet olayları ülke genelinde yaygın ve çok boyutludur. Olayların önemli bir kısmı kamusal alanlarda (sokak, park, okul çevresi) yaşanmakta; fail ve mağdur profili genellikle ergenlik dönemindeki gençlerden oluşmaktadır. Bıçaklı saldırılar sıklıkla görülürken, silah ve pompalı tüfekle yapılan saldırılar az fakat son derece yıkıcıdır.
Artık bir şekilde yetkililerin ciddi bir şekilde bu konular üzerinde durması gerektiği aşikârdır…
Önerilen Çözümler
Kurallarda zorbalık ve öfke yönetimi programları
Aile destek programları ve ebeveyn eğitimi
Silah erişiminin denetimi
Yerel izleme ve veri paylaşımı protokolleri
Travma odaklı terapi erişiminin yaygınlaştırılması
Toplumsal farkındalık kampanyaları
Bu gençler kolay yetişmiyor, hepsi büyük bir emek, devasa bir zaman dilimine yayılan, anne-baba için can, hayat, gelecek olarak görülen, güçlü gönül bağları ile bağlılık oluşturulmuş çocuklar…
Ülkemizin geleceği, birer tomurcuk misali, açmaları, büyümeleri, yetişip uzun vadede topluma hizmet ve katkı sağlamaları için var olmaya, hayata tutunmaya mecburlar…
Bunları katil, zanlı, suçlu, hapishane köşelerinde çürümelerine göz yummak, sadece onların değil ailelerinin de kendine bile faydası olmayan bireyler olarak toplumda zombi gibi gezen travmatik bireyler olarak yaşayacaklar…
Peki, böyle olan insanlar bu topluma, bu ülkeye nasıl bir fayda sağlayabilir?
İyi bir hafta diliyorum…
